|
تخت سلیمان یا شهر گنجک (شیز) در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب در یکدره ی سرسبز در بلندی 3000 متری, سرشار از جاذبه های کم نظیر طبیعی- تاریخی واقعشده است که قله 3200 متری بلقیس در آنجا قرار دارد. ویرانی های بجا مانده از آتشکدهآذرگُشنَسب (آتشکده پادشاهان و جنگاوران) بر پیرامون دریاچه ای همیشه جوشان و برروی صخره ای سنگی ناشی از رسوبات آهکی دریاچه, در میان برج و باروی سنگی, آثارمعماری خاص مانند چهار طاقی آتشکده و سازه های آیینی وابسته بدان, نیایشگاهآناهیتا, کاخهای دوران ساسانی و ساختمان هایی مربوط به سلاطین ایلخانی قراردارد.
این ناحیه همان شهرمشهوری است که بنا به نوشته های کهن, زادگاه زرتشت است و در نوشته های پهلوی به نام «گنجک» خوانده شده؛ گیتا نویسان عرب آن را «شیز» گفته اند, گذشته نگاران رومی ویونانی «گزکا» نوشته اند و حمدالله مستوفی آن را به زبان مغولان «ستوریق» گفته استکه امروزه تمام این آثار را تخت سلیمان می نامند.آب دریاچه ی سحرآمیز و زیبای تختسلیمان در تمام فصول سال یکسان است و انسان نمی تواند به عمق آن دست پیدا کند و درهر ثانیه 100 لیتر آب از آن خارج می شود.درازای آن 120 متر وپهنای آن 80 متر میباشد. در باره این دریاچه گفته می شود که قرار است دختری پانزده ساله در آن شنا كندو از نطفه زرتشت كه سالهاست در آن دریاچه نگهداری میشود، باردار شود تا منجی بشردین زرتشت(سوشیانت) پا به پهنه گیتی بگذارد و جهان را رهایی بخشد.
آتشکدهآذرگشنسب, جایگاه آشتی آب و آتش, یکی از سه آتشکده مهم زرتشتیان است, چنانکه ناماین آتشکده 61 بار در شاهنامه آمده است. آن را آتش سلحشوران یا آتش شهریاری خواندهاند و نیز گفته می شود که این آتشکده به همه آتشگاه های گبران از خاور تا باختر آتشمیرسانده است. در ایران باستان سه آتشکده مقدس اساطیری و باستانی وجود داشت که بهترتیب عبارتند از:
1- آتشکده آذرگشنسب که آتشکده پادشاهان و جنگاوران بودهاست.
2- آتشکده آذرفرنبغ که آتشکده موبدان بوده است.
3- آتشکدهآذربرزین مهر که آتشکده کشاورزان بود.
جایگاه آتش جاویدان آتشکدهآذرگشنسب
ساخت این سازه به بیش از 3000 سال پیش باز میگردد و در دورههای هخامنشیان, اشکانیان و ساسانیان دارای ارزش و شکوه ویژه ای بوده است. در دورانپادشاهی ساسانیان و در زمان خسرو اول انوشیروان (578-531م)نسبت به آبادانی آن کوششویژه ای به عمل آمد, در این جایگاه مراسم نیایش های آیینی, برگزاری جشنها و امورتشریفات پادشاهی انجام می گرفت. این آتشکده, در زمان خود بسیار مورد توجه بوده استو آتش جاویدان آن به مدت 7 قرن به عنوان نماد اقتدار آئین زرتشت و عامل وحدت سیاسیو اجتماعی حکومت ساسانی نقش به سزا داشته است و از آن به عنوان ثروتمند تریننیایشگاه زمان خود یاد شده است.
در کتاب هفتم دینکرد در بند 39 سازنده آن, کیخسرو پسر سیاوخش شناخته شده است که فر ایزدی به او رسیده بود. واژه آذر گشنسب, بهمعنای آتش اسب نر است.درافسانه ها آمده که کیخسرو بهنگام گشودن بهمن دژ درنیمروز،با تیرگی شبانه که دیوان با جادوی خود پدید آورده بودند روبرو شد. آنگاه آتشی بریال اسب وی فرود آمد و جهان را دیگر باره روشن کرد و کیخسرو پس از پیروزی و گشودنبهمن دژ، به پاس این یاوری اهورایی، آتش فرود آمده را آنجا بنشاند و آن آتش وجایگاه به نام آتش "اسب نر" (گشسب یا گشنسب) نامیده شد.
بیشتر پادشاهانایران پس از نشستن بر اریکه شاهنشاهی با پای پیاده به نیایشگاه آذرگشنسب آذربایجانمی رفتند و به درگاه خداوند نیایش و سپاس و درود می فرستاده اند و سپس هدایاییتقدیم می کردند.
این مجموعه بزرگ اجتماعی مذهبی در تاخت و تازهای ایران وروم در زمان خسروپرویز سه بار محاصره می شود و در یورش سوم در سال 624م توسطسپاهیان روم غارت و ویران گردید. بعد از این رویداد, به علت آشفتگی های سیاسی اواخردوران ساسانی و تاخت وتاز اعراب,آبادانی خود را از دست داد. هنگامی که اعراب بهایران تاختند, مردم تیزهوش شهر شیز, این مجموعه را به حضرت سلیمان نسبت دادند تا ازویرانی بیشتر این جایگاه مقدس توسط اعراب جلوگیری کنند و نام تخت سلیمان را بر آننهادند.
در سال 674 ه ق در زمان فرمانروایی آباآقاخان مغو جانشین او قازانخان, با توجه به ویژگی های تاریخی- طبیعی, به خصوص وجود چراگاه های مرغوب و گونههای جانوری, این مکان باستانی به عنوان پایتخت تابستانی سلاطین مغول انتخاب و باانجام بازسازی گسترده در آثار دوران ساسانی و ساختن بناهای جدید, بار دیگر تختسلیمان مورد استفاده حکومتی پیدا می نماید و تبدیل به پایتخت تابستانی و شکارگاه وتفرجگاه ایلخانان می گردد. جالب است که بدانیم, تنها در تخت سلیمان است که بقایایکاخ های دوره ایلخانی دیده می شود.
پس از فروپاشی فرمانروایی ایلخانان اینجایگاه تبدیل به مرکز خدمات کوچک برای روستاییان و عشایر محل می شود تا اینکه ازقرن 11 ه ق این مکان متروکه می شود و گذر زمان بر روی چهره خسته ی این مکان سحرانگیز خروارها خاک مینشاند.
جاذبه های طبیعی این دره سرسبز در نوع خود دردنیا بی نظیر هستند. در 3 کیلومتری غرب تخت سلیمان, کوه مخروطی میان تهی وجود داردکه هزاران سال پیش, بر اثر وقوع آتش فشان به وجود آمده است. اهالی محل این کوه زیبارا زندان سلیمان یا زندان دیو می شناسند و معتقدند که حضرت سلیمان دیوهایی را ازفرمانش سرپیچی می کردند در این کوه زندانی می کرده است. این نام نیز به افسانه و باتوجه به نسبت دادن محل به حضرت سلیمان بر این کوه گذارده شدهاست.
منظره عمومی کوهزندان دیو
ارتفاع این کوه از زمین مجاور خود 97 تا 107 متر می باشد و برفراز آن گودی عمیقی در حدو 80 متر دیده می شود که قطر دهانه آن به طور تقریب 65 متراست. شایان ذکر است که این کوه نیز در زمان مانایی ها(830 تا 660 ق.م) به عنواننیایشگاه بوده است. در اطراف کوه زندان دیو چشمه های آب گرم گوگردی متعددی دیده میشود که دارای خاصیت درمانی متعددی می باشد.
در فاصله 20 کیلومتری تخت سلیمانیک دریاچه ی سحرآمیز دیگر قرار گرفته است که یک جزیره بر روی آن شناور است. قطردریاچه 80 متر و قطر جزیره شناور بروری آن 60 متر است که وزش باد, هر روز دو باراین جزیره را از این سو به آن سو جابجا می کند. نام این جزیره ی شناور «چملی» میباشد.
جزیره شناورچملی
مجموعه تخت سلیمان در سال 1382 به عنوان چهارمین اثر باستانی ایراندر یونسکو ثبت شد و پس از ثبت پرسپولیس,نیایشگاه چغازنبیل و میدان نقش جهان اصفهاندر سال 1358؛ خاموشی 24 ساله ایران را شکست.
|
نویسنده: 
